İlkokul İkinci Sınıf Öğrencilerinin Okuma Tercihleri ve Kütüphanelerden Beklentileri Üzerine Nitel Bir İnceleme

Hülya Kartal, Fatih Güner, Cemal Çelik, Mehmet Soyuçok, Reis Beşer

Öz

Çocuğun, okuma kültürünü edinmesindeki etkili araçlardan biri olan çocuk kitaplarıyla tanışması ve okul dışında kütüphaneye erişimi onun okuma eylemini yaşamının temel bir gereksinimi olarak içselleştirmesini sağlar. Araştırma ile 2017-2018 eğitim-öğretim yılında kütüphane üyeliği bulunan ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin okuma tercihleri ve kütüphanelerden beklentilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, “bütüncül çoklu durum” deseni ile tasarlanmıştır. Araştırma verileri, ölçüt örnekleme aracılığıyla belirlenen 12 ilkokul ikinci sınıf öğrencisi ile görüşmeler yapılarak toplanmıştır. Bulgular, öğrencilerin üç kütüphaneden toplamda 15 farklı eseri sıklıkla ödünç aldıklarını göstermiştir. Öğrencilerin yarıya yakınının sessiz okuma ortamlarını ve Mustafa Orakçı ile Jeff Kinney’nin eserlerini tercih ettikleri belirlenmiştir. Sonuçlar, öğrencilerin kütüphanelerde eser sayısının arttırılması ve eğlenceli eserlere daha fazla yer verilmesini istediklerini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler


İlkokul öğrencisi; kütüphane; okuma tercihi.

Referanslar

Akman, İ. ve Akman, N. (2017). Çocuk ve gençlerde okuma alışkanlığı sorunu: Okul kütüphanelerinin işlevselliğine bir bakış. Türk Kütüphaneciliği, 31(2), 281-285. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/download/2799/2745

Alaca, E. (2015). Trabzon'da halk kütüphaneleri ve halk kütüphanelerinin şehir kültürüne katkısı. Erişim adresi:http://acikerisim.ybu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/278/482731.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Alkan, N. (1992). Üniversite kütüphanesi sisteminde kütüphaneci-kullanıcı etkileşimi. Türk Kütüphaneciliği, 6(3), 133-141. Erişim tarihi: http://tk.org.tr/index.php/TK/article/viewFile/1259/1253

Altay, A. ve Todorova, T. (2016). Bilgi toplumuna geçiş sürecinde Türkiye’de ve Bulgaristan’da halk kütüphaneleri: Karşılaştırmalı bir araştırma. Turkish Studies, 11/2, 1-28. doi: 10.7827/TurkishStudies.8823

Altay, A., Todorova, T. ve Dursun, B. (2013). Halk kütüphanelerinde çocuklara ve gençlere yönelik yenilikçi bilgi hizmetleri: Türkiye’de durum. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 1(2), 186-201. Erişim adresi: http://acikerisim.kirklareli.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11857/123/2013-2.html.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Aytaş, G. ve Altunbay, M. (2016). İlköğretim öğrencilerinin okuma profilinin “okuma eğilimleri” bağlamında incelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 8(14), 165-190. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/281647

Bahar, A., Kaya, A. İ. ve Bahar, F. (2016). Üstün zekâlı olan ve olmayan ilkokul öğrencilerinin okuma tutum ve tercihlerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 41(187), 45-61. doi: 10.15390/EB.2016.4595

Bayram, O. (1990). İlkokul çağı çocuklarının okuma alışkanlığı ve Yenimahalle ilçe halk kütüphanesi gezici kütüphane hizmeti (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: http://www.bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/bitstream/2062/522/1/46.pdf

Cengiz, E. (2017). Halk kütüphanelerinde derme geliştirme politikaları: Türkiye’de halk kütüphaneleri üzerine bir değerlendirme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Cevher, N. (2015). Ankara’daki halk kütüphanesi çocuk bölümlerinin çocukların okuma alışkanlığındaki rolü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Coşkun Sayer, R. (2007). Çocuk kütüphanelerinde elektronik yayınların kullanımı ve yaygınlaştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Devrimci, H. (1993). İlkokul 5. sınıf çocuklarında okuma alışkanlığının incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Doiron, R. ve Asselin, M. (2011). Promoting a culture for reading in a diverse world. IFLA journal, 37(2), 109-117. doi: 10.1177/0340035211409847

Durualp, E., Durualp, E. ve Çiçekoğlu, P. (2013). 6-8. sınıftaki öğrencilerin okumaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 159-174. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/253940

Ekici, S. (2014). Ankara’daki anaokullarının okuma alışkanlığına hazırlık yeterlilikleri açısından değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Erdal, K. ve Yurtseven Yılmaz, H. (2018). Saftirik Greg’in Günlüğü serisinde okul yaşamı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(2), 1126-1147. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/503692

Ersoy, A. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve Türkiye’de halk kütüphaneleri (Yayınlanmış Yüksek Lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Gönen, M., Temiz, N. ve Akbaş, S. C. (2015). Erken çocukluk döneminde çocuk kütüphanelerinin rolü ve önemi: Bir kütüphane programı örneği, Milli Eğitim Dergisi, 208(44), 76-90. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/441341

Gürbüz, M. (2014). IFLA-Ülkelerin en iyi on resimli çocuk kitapları listesi projesi. Türk Kütüphaneciliği, 28(1), 79-87. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/811309

Halk Kütüphaneleri Yönetmeliği (2012, 11 Ocak). T.C. Resmî Gazete (Sayı: 28170). Erişim adresi: http://www.kygm.gov.tr/Eklenti/5,halkkutuphaneleriyonetmeligi-11-01-2012-resmi-gazetepdf.pdf?0

Hashempour, L. ve Sapchi, A. T. (2015). Okul kütüphanelerinde renk etkileri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 208(44), 51-60. Erişim adresi: http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/208.pdf

IFLA. (2011). IFLA çocuk kütüphanesi hizmetleri için ilkeler (B. Yılmaz ve S. Ekici, Çev.). Türk Kütüphaneciliği, 25(4), 545-552. [Orijinal kaynağın yayın tarihi, 2003]. Erişim adresi: https://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/viewFile/430/422

International Reading Association. (2010). Sparking the imagination: Dolly Parton’s Imagination Library program presents 25 millionth book. Reading Today, 28(1), 2. Erişim adresi: http://0212ut4jm.y.http.eds.a.ebscohost.com.proxy.uludag.deep-knowledge.net/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=7&sid=290afe44-2533-4a05-8784-31f0ba52a9c8%40sessionmgr4006

İnce Samur, A. Ö. (2017). Okuma kültürü edinme sürecinde “ilkokul dönemi (6-10 yaş)”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 50(1), 209-230. doi: 10.1501/Egifak_0000001393

İskender, H. (2017). Günlük türünün Türkçe öğretiminde kullanım olanakları üzerine bir değerlendirme: Zlata’nın günlüğü örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 413-423. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/351415

Karadeniz, C. (2011). Dünyada çocuk kütüphaneleri ve Japonya örneği: Bunko. S. Sever, C. Aslan, Ö. Kanat Soysal, S. Canlı, Ş. Önal, B. Çıldır, S. Karagül, B. N. Doğan, Ö. İnce Samur (Yay. Haz.), 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu içinde (s. 841- 847). Ankara: ÇOGEM.

Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17. bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Karataş Ateş, E. (2013). Çocukların bilgi arama davranışlarının analizi ve çocuklara yönelik elektronik bilgi kaynakları içeren bir veritabanı tasarımı (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Karatay, H. (2010). İlköğretim öğrencilerinin okuduğunu kavrama ile ilgili bilişsel farkındalıkları. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27(27), 457-475. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/157003

Keseroğlu, H. S. (1989). Halk kütüphanesi politikası ve Türkiye Cumhuriyeti’nde durum. İstanbul: Türkiye Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.

Koç, K., Yıldız, S. ve Coşkun, R. (2015). Çocuklar resimli çocuk kitaplarındaki resimleri nasıl yorumluyor? Behiç Ak’ın “Uyurgezer Fil” kitabı ile yapılan görsel okuma üzerine bir araştırma. Turkish Studies, 10(4), 687-706. doi: 10.7827/TurkishStudies.7747

Kurulgan, M. ve Çekerol, G. S. (2008). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 237-258. Erişim adresi: https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/329/544378.pdf

Kütüphane Hizmet Esasları Genelgesi. (2012). Mevzuat (genelgeler), Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim adresi: http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR,14009/genelgeler.html

KYGM. (2018). 2017 yılı istatistik bilgileri, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim adresi: http://www.kygm.gov.tr

Lüle, E. (2007). Yedi farklı çocuk kitabının çocuk yazını ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 17-30. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/92341

Mazlum, Ö. ve Mazlum, F. S. (2016). İlköğretim 4. sınıf ders kitaplarının görsel tasarımına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Sanat Eğitimi Dergisi, 4(1), 1-18. doi: 10.7816/sed-04-01-01

Mohr, K. A. J. (2003). Children’s choices: A comparison of book preferences between hispanic and non-hispanic first-graders. Reading Psychology, 24(2), 163-176. doi: 10.1080/02702710308231

Nergis, A. (2011). Okuryazarlık kültürü ve değişen okuryazarlık türleri. International Online Journal of Educational Sciences, 3(3), 1133-1154. Erişim adresi: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423904367.pdf

Önal, H. İ. (2006). Türkiye’de basımcılık ve yayıncılık bilgi hizmetlerine etkisi: Tarihsel araştırma. Bilgi Dünyası, 7(1), 1-22. Erişim adresi: http://bd.org.tr/index.php/bd/article/viewFile/280/275

Önerli, S. (1967). Çocuk kitapları ve çocuk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 16(3), 209-212. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1977/1949

Sevmez, H. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının okuma alışkanlığı ve kütüphane kullanımı üzerine bir inceleme (SÜ Eğitim Fakültesi örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Simon, S. (2001). Animals nobody loves. Seastar. [Elektronik sürümü]. Erişim adresi: https://play.google.com/books/reader?id=_7x9ZRYPBJEC&hl=tr&printsec=frontcover&source=gbs_atb_hover&pg=GBS.PA6

Stranger-Johannessen, E. (2014). Promoting a reading culture through a rural community library in Uganda. IFLA journal, 40(2), 92-101. doi: 10.1177/0340035214529732

Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. Ankara: Kök Yayıncılık.

Thompson, L. S. (1952). Türkiye’de kütüphaneleri geliştirme programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Erişim adresi: http://212.174.157.46:8080/xmlui/bitstream/handle/11543/1167/197401910.pdf?sequence=1

Trim, M. (2004). Growing and knowing: A selection guide for children's literature. München: Die Deutsche Bibliothek.

Türk Kütüphaneciler Derneği. (2018, Mayıs 21). Ekim 2014 - Ekim 2016 (27. Dönem) Faaliyet Raporu. Erişim adresi: http://kutuphaneci.org.tr/wp-content/uploads/27_DonemFaaliyetRaporu.pdf

Ungan, S. ve Demir, E. (2016). Günümüz çocuk edebiyatı yazarları ve eserleri üzerine bir inceleme. Türkiye Eğitim Dergisi, 1(1), 40-65. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/315588

Uzuner Yurt, S. ve Şimşek, T. (2016). Sevim Ak’ın öykülerinin eğitsel değerleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 474-488. doi: 10.16916/aded.267382

Yağcı, Y. (2007). Çocuk ve gençlerin kitaba ulaşmasındaki köprüler. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 62-71. Erişim adresi: http://tk.org.tr/index.php/TK/article/view/22/23

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. bs.). Ankara: Seçkin Yayınevi.

Yılmaz, A. (2008). Okulöncesi çocuklara yönelik kütüphane hizmetlerinin önemi ve başarılı bir kütüphane örneği. Türk Kütüphaneciliği, 22(2), 169-186. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/406/398

Yılmaz, B. (2000). Çok kültürlü toplumlarda etnik azınlık çocuklarının okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları. Türk Kütüphaneciliği, 14(4), 451-465. Erişim adresi: http://tk.org.tr/index.php/TK/article/viewFile/697/694

Yin, R. K. (1994). Case study research: Design and methods (2. bs.). Thousand Oaks, California: Sage Publications.

Yurttabir, M. (1956). İstanbul Ragıp Paşa Çocuk Kütüphanesi. Türk Kütüphaneciliği, 5(1), 49-52. Erişim adresi: http://tk.org.tr/index.php/TK/article/viewFile/2207/2175


Tam Metin: PDF

DOI: 10.24146/tk.597718
x
##plugins.generic.fileValidation.errorTitle##