5651 Sayılı Kanun Kapsamında İnternet Düzenlemeleri ve Düşünce-İfade Özgürlüğü Üzerine Bir Değerlendirme
Öz
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de düşünce ve ifade özgürlüğünün sınırlarını belirleyen yasal
düzenlemeler çerçevesinde internet ortamındaki erişim engellemelerini değerlendirmektir. Bu
amaçla, belgesel tarama yöntemi kullanılarak, uluslararası normlar çerçevesinde “5651 Sayılı
İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla
Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” başta olmak üzere Türkiye’deki yasal düzenlemeler
incelenmiş ve internet ortamındaki erişim engellemelerinin sansürle ilişkisi literatüre dayalı
olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, sansür algısının oluşmasına neden olan
Türkiye’deki erişim engellemeleri ile ilgili yasal düzenleme ve uygulamaların Birleşmiş
Milletler, Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyinde oluşturulan politikalardan ve yol gösterici
ilkelerden ziyade “paternalist” bir yaklaşımla uyuştuğuna dikkat çekilmiş, bu çerçevede
alınması gereken önlemlere ilişkin çeşitli öneriler getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Referanslar
Sayılı Kanun (1951). Erişim adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?
MevzuatKod=1.3.5816&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0
Sayılı Kanun (2004). Erişim adresi: https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5237. html
Sayılı Kanun Teklifi (2007). Erişim adresi: http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi
/donem22/yil01/ss1397m.htm
Sayılı Kanun (2007), T. C. Resmi Gazete (26530, 2 Mayıs). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/05/20070523-1.htm
Sayılı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. T. C. Resmi Gazete (28918, 19 Şubat 2014). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/02/20140219-1.htm
Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. T. C. Resmi Gazete (28928, 1 Mart 2014). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/03/20140301-1.htm
Sayılı İş Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun. T. C. Resmi Gazete (29116, 11 Eylül 2014). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/09/20140911M1-1.htm
Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. T. C. Resmi Gazete (29327, 15 Nisan 2015). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150415-1.htm
Akdeniz, Y. ve Altıparmak, K. (2008). Internet: restricted access a critical assessment of internet content regulation and censorship in Turkey. Erişim adresi: http://www.cyberrights.org/reports/internet_restricted_bw.pdf
Akgül, M. (2010). 3. yılında Türkiye'nin internetle savaşı: Donkişot, devekuşu, harakiri. Türk Kütüphaneciliği, 24(2), 285-300.
ALA (2015). Censorship. Erişim adresi: https://www.ala.org/Template.cfm?Section=basics&Template=/ContentManagement/ContentDisplay.cfm&ContentID=60610
Altıparmak, K. ve Akdeniz, Y. (2014). 5651 Sayılı kanunun değişiklik tasarısının getirdiği değişiklikler üzerine bir değerlendirme raporu. Erişim adresi: http://cyberrights.org.tr/docs/5651_Tasari_Rapor.pdf
Anayasa (1982). Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf
Aycan, Z. (2000). Türkiye’de yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları. (1.Baskı). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
AYM (2014c) 6552 Sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun. Erişim adresi:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/06/20150611-6.pdf
AYM (2014a). Anayasa Mahkemesi Twitter Kararı. Erişim adresi:
http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/BireyselKarar/Content/472bbf6e-ce2c-4c83-a402-6bdd44702537?wordsOnly=False
AYM (2014b). Anayasa Mahkemesi YouTube Kararı. (2014). Erişim adresi: http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/BireyselKarar/Content/e08bbc9d-6949-4951-9bac-3b51ddf0004c?wordsOnly=False
Baker, E. C. (2002). Media markets and democracy. Cambridge: Cambridge University Press.
Balkin, J. M. (2004). Digital speech and democratic culture: a theory of freedom of expression for the Information Society. University Law Review, 1, 4.
Bennet, R. (2012). The gathering storm: WCIT and the global regulation of the internet. Erişim Adresi: http://www2.itif.org/2012-gathering-storm-wcit-regulations.pdf
BTK (2011). Güvenli İnternet Hizmetine İlişkin Usul ve Esaslar. Erişim adresi:http://btk.gov.tr/mevzuat/kurul_kararlari/dosyalar/2011%20DK-14-461.pdf
Castells, M. (2005). Ağ toplumunun yükselişi - Enformasyon Çağı: ekonomi, toplum ve kültür, C.I.İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Castells, M. (2007). Enformasyon çağı: ekonomi, toplum ve kültür, binyılın sonu. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
CDA (1997). Communications Decency Act. Erişim adresi:https://opennet.net/research/regions/namerica
CE (1950). The European Convention on Human Rights. Erişim adresi:http://www.hri.org/docs/ECHR50.html
CE (2001). Convention of Cybercrym. Erişim adresi: http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/185.htm
CE (2003). Additional Protocol to the Convention on Cybercrime, Concerning the Criminalization of Acts of a Racist and Xenophobic Nature Committed Through Computer Systems. Erişim adresi: http://conventions.coe.int/ Treaty/en/Reports/Html/189.htm
CE (2005). Council of Europe Convention on The Prevention of Terrorism. Erişim adresi:
http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/Html/196.htm
CE (2008). Council Framework Decision On Combating Certain Forms and Expressions of Racism and Xenophobia by Means of Criminal Law. Erişim adresi: http://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32008F0913&from=EN
CIPA (2000). Children’s Internet Protection Act. Erişim adresi:http://www.ala.org/advocacy/sites/ala.org.advocacy/files/content/advleg/federallegislation/cipatext.pdf
Cohen, T. (1997). Censorship and the regulation of speech on the internet. Johannesburg: Centre for Applied Legal Studies.
COPA (1998). Child Online Protection Act. Erişim adresi:http://www.ala.org/offices/oif/ifissues/issuesrelatedlinks/cppacopacipa
Court Laws (2015). Internet censorship. (2015). Erişim Adresi:http://court.laws.com/internet-censorship
Çelikel, A. (2011). Youtube.com web sitesine Türkiye’de erişimin engellenmesi ve ifade hürriyeti bakimindan sonuçları.. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
Dafiaghor, K. F. (2011). Censorship of information and the Nigerian society. International NGO Journal, 6(7), 159-165.
Dülger, M. V. (2007). İnternet iletişiminin engellenmesinin hukuki açıdan değerlendirilmesi ve 5651 Sayılı yasayla getirilen düzenleme. İstanbul Barosu Dergisi, 81 (4), 1477-1545.
Dworkin, G. (2014). Paternalism. Stanford Encyclopedia of Philosophy. Erişim Adresi:
http://plato.stanford.edu/entries/paternalism/
EC (1996). European Commission: Communication on Illegal and Harmful Content on the Internet.Erişim adresi: http://aei.pitt.edu/5895/1/5895.pdf
ECHR (1976). Case of Handyside v. The United Kingdom, Series A no. 24, 7.12.1976, para. 49. Erişim adresi: http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-57499#{“itemid”:[“001-57499”]}
ECHR (2012). Case of Ahmet Yıldırım v. Turkey. ECHR 3111, Erişim adresi:
http://hudoc.echr.coe.int/fre#{"appno":["3111/10"],"itemid":["001-115705"]}
ECHR (2015). Judgment Cengiz and Others v. Turkey - blocking of access to YouTube. ECHR 376,Erişim adresi: http://hudoc.echr.coe.int/eng-press?i=003-5241080-6502267#{"itemid":["003-5241080-6502267"]}
EFA (2002). Internet content filtering and blocking: reviews of internet filtering software. Erişim adresi: http://www.efa.org.au/Issues/Censor/cens2.html#reviews
Engelliweb (2015). Erişime engellenen web siteleri. Erişim adresi: http://engelliweb.com/istatistikler
EP (1999). European Parliament and of the Council of Adopting a Multiannual Community Action Plan on Promoting Safer Use of the Internet by Combating Illegal and Harmful Content on Global Networks. Decision. Erişim adresi: http://eurlex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:31999D0276&from=EN
EP (1999). Tampere European Council 15 and 16 October 1999 Presidency Conclusions. Erişim adresi: http://www.europarl.europa.eu/summits/tam_en.htm
FAIFE (2007). IFLA/FAIFE Libraries and Entellectual Freedom. Erişim adresi:
http://www.ifla.org/files/assets/faife/presen.pdf
FreedomHouse (2015). Freedom on the net 2015: a global assessment of internet and digital media.Erişim adresi: https://freedomhouse.org/sites/default/files/resources/FOTN%202015_Turkey.pdf
GIPA (2000). Internet Gambling Prohobition Act of 1999. Erişim adresi:https://ia600308.us.archive.org/17/items/internetgamblin00unit/internetgamblin00unit.pdf
Grothoff, C., Grothoff K., Horozov, T. ve Lindgren, J. T. (2003). An encoding for censorship-resistant sharing. Erişim adresi:https://gnunet.org/sites/default/files/ecrs.pdf
Henkoğlu, T. ve Yılmaz, B. (2013). İnternet erişim özgürlüğünün kısıtlanması: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Bilgi Dünyası, 14(2), 215-239.
IFLA/UNESCO (2006). IFLA/UNESCO Internet manifesto guidelines. Erişim adresi:
http://www.ifla.org/files/assets/faife/publications/policy-documents/internet-manifestoguidelines-en.pdf
IFLA (2012). Kütüphaneciler ve diğer bilişim çalışanları için IFLA etik kuralları. (Fatih Canata, çev.).Erişim adresi: http://www.ifla.org/faife/professional-codes-of-ethics-for-librarians
IFLA (2014). İFLA İnternet Bildirgesi. (Bülent Yılmaz-Selda Ekici, Çev.). Erişim adresi:http://www.ifla.org/files/assets/faife/publications/policy-documents/internet-manifesto-tr.pdf
Karaçor, S. (2009). Yeni iletişim teknolojileri, siyasal katılım, demokrasi. Yönetim ve Ekonomi, 16(2), 121-131.
Karasar, N. (1994), Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler, Ankara: 3A Araştırma Eğitim.
Kılıç, D. (2010). Türk hukukunda ve mukayeseli hukukta internet sitelerine erişimin engellenmesi ve ifade hürriyeti. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XIV(2), 407–454.
Klang, M. (2005). Controlling online information: censorship & cultural protection a presentation given at “WSIS, internet governance and human rights” Uppsala, October 3. Erişim adresi:http://www.kus.uu.se/pdf/publications/ICT/klang_03_oct.pdf
Köse, G., Özen, K. (2010). İnternet’te sansür üzerine bir değerlendirme. S. Kurbanoğlu ve diğeleri (Yay.Haz.), “Bilgi Yönetiminde Teknolojik Yakınsama ve Sosyal Ağlar”: 2. Uluslararası Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu Bildirileri: 22-24 Eylül içinde (ss. 113-122). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
Leberknight, C. S., Chiang, M., Poor, H. V. ve Wong, F. (2010). A taxonomy of internet censorship and anti-censorship. Erişim adresi: https://www.princeton.edu /~chiangm/anticensorship.pdf
Mill, J. S. (1950). Utilitarianism, liberty, and representative government. New York: E. P. Dutton & Co. Inc.
OpenNet (2010). Country profiles: United States and Canada overview. Erişim adresi:
https://opennet.net/sites/opennet.net/files/ONI_UnitedStatesandCanada_2010.pdf
Oxford Dictionaries (2015). Censor. Erişim adresi:
http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/censor?q=censor
Paternalizm (2015). Erişim Adresi: ://paternalism.askdefine.com/ adresinden erişildi.
Radikal Gazetesi (2014). Twitter kapatıldı. Erişim adresi:
http://www.radikal.com.tr/turkiye/twitter_kapatildi-1182424
Sağlamtunç, T. (1991). Kütüphanecilik açısından düşünce özgürlüğü ve sansür. Türk Kütüphaneciliği,
(3), 93-99.
T24 (2015). Anayasa Mahkemesi'nden hâkim kararı olmadan yayın durdurmaya onay haberi. Erişim adresi: http://m.t24.com.tr/haber/anayasa-mahkemesi-internet-yasasinin-trafik-bilgilerinisaklanmasina-iliskin-hukmunu-iptal-etti,319580
Tanör, B. ve Yüzbaşıoğlu, N. (2001). 1982 Anayasasına göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul: Yapı Kredi.
T.C. Cumhurbaşkanlığı (2001). 4676 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun, Basın Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu İle Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ve Bir Daha Görüşülmek Üzere Geri Gönderme Tezkeresi ve Anayasa Komisyonu Raporu. Erişim adresi: http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem21/yil01/ss850m htm
TDK (2015). Sansür. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?Option=com
_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5343160086fde4.34270977
TİB (2015). Erişim engelli site sorgulama sayfası. Erişim Adresi: http://internet.tib.gov.tr/
TİB (2012). 5651 Sayılı Yasa Hakkında. Erişim adresi: http://www.tib.gov.tr/tr/trmenu- 28-5651_sayili_yasa_hakkinda.html
UN (1948). The Universal Declaration of Human Rights. Erişim adresi:
http://www.un.org/en/universal-declaration-human-rights/
UN (1976). International Covenant on Civil and Political Rights. Erişim adresi:
http://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/ccpr.aspx
UN (1989). Convention on the Rights of the Child. Erişim adresi:
http://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/crc.aspx
UN (1998). Question of The Human Rights of All Persons Subjected to Any Form of Detention or Imprisonment: Promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression, Report of the Special Rapporteur, Mr. Abid Hussain. E/CN.4//1998/40, para. 45. Erişim adresi:http://daccess-ddsny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G98/103/12/PDF/ G9810312.pdf?OpenElement
Webster (2015). Censor. Erişim adresi: http://www.webster-dictionary.org/defin ition/censor
