Türk Kütüphaneciliği ve Bilgi Dünyası Dergilerinin Özlerine Eleştirel Bir Bakış

Öz

Bilimsel iletişimin önemli araçlarından birisi, dergilerde hakemli makale olarak yayımlanan yazılar ve bu yazılardaki özlerdir. Öz, bir yazının tamamınun okunup okunmayacağına karar verilmesini sağlayan stratejik bir bölüm ve o yazının bilimselliğinin göstergelerinden biridir. Nitelikli bir öz belirli bilgileri içermelidir. Türkiye’de kütüphane ve bilgibilim alanında yayımlanan iki temel dergideki [Türk Kütüphaneciliği (TK) ve Bilgi Dünyası (BD)] özler ele alındığında, bir özde bulunması gereken belirli özellikleri taşımadıkları gözlenmektedir. Buna göre bu çalışmada, her iki derginin özlerinde öz hazırlama yönündeki özen, eğilim ve tutumlarının saptanması amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında iki dergide 2009-2013 yılları arasında yayımlanan toplam 162 hakemli makalenin (TK 80, BD 82) özleri, temel öz ögeleri, dil ve anlaşılırlık, sözcük ve tümce sayısı açısından analiz edilmektedir. Veriler Excel programı ile değerlendirilmiş olup, her bir öge için iki dergi arasında karşılaştırmalı bir yol izlenmiştir. Her iki dergide de önemli oranlarda hipotez (TK %68; BD %95) ve yönteme (TK %54; BD %68) yer verilmediği; ancak dil ve anlatım (TK %99; BD %83), kapsam (TK %99; BD %87) ve amaca (TK %91; BD %88) daha çok özen gösterildiği görülmüştür. Elde edilen bulgular, TK ve BD’de özler bağlamında zaman zaman bilimsellik ölçütlerinin göz önüne alınmadığı sonucuna varılmış olup genellikle TK dergisindeki özlerde BD dergisi özlerine göre özlerin taşıması gereken ölçütlerin daha başarılı bir biçimde yerine getirildiği bulgulanmıştır. Nitekim, her iki dergideki öz niteliğinin artırılması için yayın politikalarının geliştirilmesi, yazı hazırlayan yazar/araştırmacılar ile bu yazıları “onaylayan” hakem/akranların akademik yayın ve yazım davranışının değiştirilmesi, bu konuda bilinç oluşturulması ve/veya güçlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.