Cumhuriyet Tarihinin Özgün Kütüphane Modeli Olarak Halkevi Kütüphaneleri

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminin önemli kültür kurumlarından birisi olan halkevlerinin kütüphane hizmetleri incelenmektedir. Çalışmada halkevi kütüphanelerinde gerçekleştirilen çeşitli etkinlik ve hizmetlerden örnekler sunulmaktadır. Türkiye’de bilgi ve belge yönetimi alanında halkevi kütüphaneleri ile ilgili yapılan çalışma sayısı oldukça sınırlıdır. Bu bağlamda çalışma Türkiye alanyazınında bu konuda var olan boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Yöntem: Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden belgesel tarama yöntemi kullanılmıştır. Belgesel tarama yöntemi belli bir amaç çerçevesinde kaynakları bulma, okuma, not alma ve değerlendirme işlemlerini içermektedir. Bu kapsamda çalışmada halkevlerinin kendi hizmetleri ile ilgili yayınlar, halkevi dergileri, dönemin süreli yayınları, arşiv belgeleri ve halkevleri konusunda yazılmış kaynaklar incelenmiştir. Bulgular: Çalışmada halkevi kütüphanelerinin yapılanması, çalışma saatleri, teknik ve kullanıcı hizmetleri, derme geliştirme politikaları, seçim ve sağlama süreçleri, ödünç verme işlemleri, yerel nitelikleri, yayıncılık faaliyetleri, halkla ilişkiler çalışmaları ve teknoloji kullanımları ile ilgili önemli bulgulara ulaşılmıştır. Bunun dışında çalışmada halkevi kütüphaneleri tarafından oluşturulan özel araştırma kütüphaneleri, cezaevi kütüphaneleri, çocuk kütüphaneleri ve seyyar kütüphaneler ile ilgili de alana katkı sağlayacak önemli bilgilere yer verilmiştir. Ayrıca halkevi kütüphanelerinde gerçekleştirilen yaratıcı etkinlik ve uygulamalardan bazı örnekler de sunulmuştur. Sonuç: Çalışmada elde edilen bilgi ve bulgulara göre dönemin halkevi kütüphanelerinin günümüz şartlarında ideal bir halk kütüphanesinin taşıması gereken yerellik, kullanıcı odaklılık, yaratıcılık, yenilikçilik, esneklik, katılımcılık, yönetişim gibi birçok özelliği taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda Halkevi kütüphaneleri gerçekleştirdikleri hizmetler ve sahip oldukları vizyonlarıyla günümüz halk kütüphaneleri için bile örnek ve rehber alınması gereken kurumlardır. Özgünlük: Kullanılan bilgi ve bulgular, arşiv kaynakları ve halkevi dergileri gibi birincil kaynaklardan elde edilmiştir. Araştırmada kullanılan bulguların büyük bir kısmına konu ile ilgili yapılmış olan önceki bilimsel çalışmalarda rastlanmamıştır. Bu yönüyle çalışmadaki bulguların özgün ve bilgi ve belge yönetimi alanına katkı sağlayacak niteliğe sahip olduğu düşünülmektedir.