TÜBİTAK Türkiye Adresli Uluslararası Bilimsel Yayınları Teşvik Programınca Desteklenen Dergiler Üzerine Bir Değerlendirme: Yayıncı Ülkeler ve Disiplin Farklılıklarına Yakından Bakış

Öz

Bilimsel iletişim sürecinin en önemli aktörlerinden biri bilimsel dergilerdir. Bilimsel dergiler araştırma bulgularının sunulduğu en önemli kayıt ortamlarıdır ve bu ortamlar sayesinde bilimsel bilginin tüm dünyayla paylaşılması mümkün hale gelmektedir. Ancak günümüzde çeşitli yayınevlerine ait binlerce dergi yayımlanmakta ve bu dergilerin kalitesi ile ilgili pek çok soru işareti bulunmaktadır. Pek çok ülke bu sorunun üstesinden gelebilmek üzere dergiler için çeşitli düzeyleri içeren sınıflamalar geliştirmektedirler. Bu listeler akademik teşvik ve yükselmelerde kullanılabildiği gibi araştırmacılara yayın yapabilecekleri dergiler konusunda rehberlik etmesi için de kullanılabilmektedirler. Türkiye’de yayımlanan en önemli dergi listesi TÜBİTAK Türkiye Adresli Uluslararası Bilimsel Yayınları Teşvik Programına (UBYT) ait olan listedir. Temel amacı Türkiye adresli kaliteli yayın sayısını ve bu yayınların görünürlüğünü artırmak olarak açıklanan UBYT’de dergiler 2019 yılı itibariyle dört temel seviyede gruplandırılmakta bu dergilerde yayın yapan yazarlar program sayesinde ödüllendirilmektedir. Bu çalışmanın temel amacı UBYT dergi listesinde yer alan dergilerin yayımlandıkları ülkeler ve yayımlandıkları disiplinler dikkate alınarak değerlendirilmesi ve sonuçların sunulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda UBYT 2019 listesinde yer alan 10.465 ve 2018 listesinde yer alan 12.888 dergi ile bu dergilerde yapılan Türkiye adresli yayınlara ilişkin istatistikler derinlemesine incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre Türkiye adresli yayınların büyük çoğunluğu UBYT tarafından en düşük seviyede sınıflandırılan dergilerde yayımlanmaktadır. Hesaplama yönteminin değiştirilmesi ile birlikte 2018 yılı dergi listesi ile 2019 yılı dergi listesinde dergilerin konumlarında önemli değişiklikler olduğu saptanmıştır. Bunun yanında UBYT dergi listesinin teşvik sınıflarında farklı disiplinlerin eşit şekilde temsil edilmediği sonucuna da ulaşılmıştır. Yüksek teşvik miktarları ile desteklenen dergilerin neredeyse tamamının Kuzey Amerika ve Avrupa ülkelerine ait dergiler olduğu ortaya çıkarılmış, Türkiye adresli tüm dergilerinin en düşük seviyede sınıflandığı saptanmıştır. Araştırma sonuçları mevcut UBYT sisteminin iyileştirilmesi süreçlerinde uygulamayı yürüten TÜBİTAK ULAKBİM’e yardımcı olabilecek bulgular sunmaktadır.