Araştırma Verilerinin Yönetimi: Türk Araştırmacılar Verilerini Açmaya Hazır mı?

Öz

Araştırma verilerinin erişime açılması, paylaşımı ve yeniden kullanımı bir taraftan teknik alt yapı, politikalar ve direktifleri (mandate) içeren düzenlemeler gerektirirken diğer taraftan veri yaşam döngüsü içindeki rolleri gereği araştırmacıların ve her disiplinde veri yönetimini gerçekleştirecek iş gücünün eğitilmesini gerektirmektedir. Ülkemiz üniversitelerinde çalışan araştırmacıların araştırma verilerinin oluşturulması, kullanımı, paylaşımı konularındaki uygulamaları ve araştırma verilerinin paylaşımı ile ilgili sorunlara bakış açılarının saptanması amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada 44 üniversiteden 540 araştırmacıya anket uygulanmıştır. Bulgular araştırmacıların kullandıkları ve ürettikleri veri türü açısından disiplinler arasında benzerlikler kadar farklılıkların da olduğunu, az sayıda araştırmacının büyük veri ile çalıştığını ve büyük veri ile çalışanların fen bilimlerinde yoğunlaştığını, araştırma verilerinin farklı kaynaklardan elde edildiğini, dış kaynaklı verinin genelde üzerinde bir miktar çaba harcandıktan sonra kullanıldığını, araştırmacıların ürettikleri veriyi genelde kendi cihazlarında depoladıklarını, depolarken verilerine ya hiç ek bilgi atamadıklarını ya da çok sınırlı ek bilgi atadıklarını göstermektedir. Bulgular ayrıca, veri paylaşımı konusuna genelde olumlu ancak temkinli yaklaştıklarına, veri paylaşımıyla ilgili endişelerinin başında yasal ve etik sorunların geldiğine, verilerini proje süresinden sonra da saklamak istediklerine, veri setlerinin depolanması ve erişime açılması konusundaki sorumluluğu öncelikle üniversitelerin yüklenmesi gerektiğini düşündüklerine, araştırma verilerinin yönetimi konusunda kapsamlı bir eğitime ihtiyaçları olduğuna ve bu konuda eğitim almaya istekli olduklarına işaret etmektedir.