Dijital Kütüphanelerde Standartlar ve Protokoller

Öz

Elektronik ortamdaki gelişmeler ve elektronik ortamda depolanan bilginin art­masıyla bilginin sağlanması, depolanması ve erişimi konularında önemli değişik­likler meydana gelmiş, yayıncılık ve kütüphanecilikte yeni paradigmaların oluş­masına neden olmuştur. Yayıncılar kaynakları elektronik ortamda üretme eğilimi göstermeye başlarken kütüphaneler de elektronik kaynaklara daha çok ilgi gös­terir olmuşlardır. Elektronik ortamda üretilen kaynakların sağlanmasının yanı sı­ra, bir dizi kütüphane, dermelerinde bulunan ve telif sorunu olmayan materyali dijitalleştirerek kullanıcılarının hizmetine sunmaya başlamıştır. Dijital ortamda bilginin çok daha rahat depolanması, paylaşılması, ekonomik oluşu ve bilgiye daha hızlı erişimin mümkün olmasının yanı sıra değişen kullanıcı gereksinimleri  bu seçimde etkilidir. Tüm bu etkenler, mekan ve zamandan bağımsız olarak hiz­met veren dijital kütüphanelerin ortaya çıkışını hızlandırmıştır. Ancak bu kütüp­haneler arasında bilgi paylaşımının etkin bir biçimde yürütülebilmesi, kurumlar ve sistemler arası karşılıklı işletilebilirliğin gerçekleştirilebilmesi için standart­lar son derece önemlidir. Bu tanımlayıcı çalışmada, dijital kütüphane uygulamalarında “en fazla” kar­şımıza çıkan standartlar incelenerek, (i)kayıt yapısı standartları, (ii)kodlama standartları, ve (iii)iletişim standartları ve protokolleri başlıkları altında değer­lendirilmiştir. Kayıt yapısı standartları kapsamında incelenebilecek üstveri (me­tadata) standartları, Türkçe meslek literatürümüzde' kapsamlı bir şekilde ele alındığı için bu çalışmanın kapsamı dışında tutulmuştur.