Likbez Kampanyası Dönemindeki Propaganda Posterleri Üzerine Göstergebilimsel Bir İnceleme

Öz

1917 yılında gerçekleşen Ekim Devrimi’nden sonra Vladimir Lenin liderliğindeki Bolşevikler Rusya’da iktidarı ele geçirmiştir. Lenin’in yönetiminde ki Rusya’da 26 Aralık 1919 tarihinde “Nüfus Arasında Cehaletin Ortadan Kaldırılması” (ликвида́ция безгра́мотности у населения) başlığında, Likbez (Ликбез) kısa adıyla okuryazarlık kampanyası başlatılmış ve bu kampanyayla birlikte ülkede eğitim düzeyinin yükseltilmesine yönelik yoğun bir çaba sarf edilmiştir. Özellikle kampanya kapsamında kitap okumanın teşvik edilmesine ve kitlelerin okuma alışkanlığının gelişmesine yönelik propaganda faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. Bu aşamada dönemin önde gelen kitle iletişim araçlarından biri olan propaganda posterlerinden yararlanılmıştır. Çalışmada, Lenin döneminde başlatılan Likbez kampanyasıyla kitlelerin kitap okumasının teşvik edilmesi sürecinde propaganda posterlerinden ne şekilde yaralanıldığının ve hangi mesajların verildiğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmada belirlenen 9 propaganda posteri, Rus dilbilimci Roman Jakobson’un göstergebilim kavramları ışığında analiz edilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgularda kitap okuyan insanların mutlu ve huzurlu bir yaşama sahip olacağına yönelik algıların oluşturulmaya çalışıldığı, diğer yandan kitap okumanın Komünizm ideolojisiyle yakınlaşmanın bir yolu olarak sunulduğu ortaya çıkarılmıştır.